เครื่องผลิตออกซิเจนพกพา

เครื่องผลิตออกซิเจน (Oxygen Concentrator) 

เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์เพื่อใช้บำบัดผู้ป่วยที่มีภาวะพร่องออกซิเจน ผู้ป่วยที่ต้องการได้รับออกซิเจนเสริมอย่างต่อเนื่อง
ผู้ป่วยที่เมื่อวัดความอิ่มตัวของออกซิเจนจากปลายนิ้ว (SpO2) ได้ค่าน้อยกว่า 90% จำเป็นจะต้องได้รับการให้ออกซิเจนเสริม ผู้ป่วยที่มีปัญหาโรคระบบทางเดินหายใจ เช่น โรคหอบหืด โรคมะเร็งปอด โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (Chronic Obstructive Pulmonary Disease: COPD) โรคถุงลมโป่งพอง (Pulmonary emphysema) และโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง (Chronic bronchitis) ไข้หวัด โควิด-19 เป็นต้น

เครื่องผลิตออกซิเจน มี 2 ประเภท ได้แก่

1. เครื่องผลิตออกซิเจนสำหรับใช้ในบ้าน (Oxygen Concentrator)

เครื่องผลิตออกซิเจนสำหรับใช้ในบ้านแบ่งออกเป็นขนาดต่างๆ ตามสเปกของเครื่องผลิตออกซิเจน อัตราการไหลของปริมาณออกซิเจนต่อนาที จำเป็นต้องเลือกเครื่องผลิตออกซิเจนให้มีความเหมาะสมในการใช้งาน ควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์ว่าผู้ป่วยควรจะต้องให้ออกซิเจนในอัตรากี่ลิตร/นาที เพื่อพิจารณาว่าควรจะเลือกซื้อเครื่องผลิตออกซิเจนอย่างไรขนาดไหนถึงจะเหมาะสมกับผู้ป่วย นอกจากนี้ผู้ป่วยมีความจำเป็นต้องพ่นยาด้วยหรือไม่ ถ้าหากผู้ป่วยต้องพ่นยาในระหว่างทำการรักษาก็จำเป็นต้องเลือกซื้อเครื่องผลิตออกซิเจนที่มีฟังก์ชั่นพ่นยาในตัว และยังต้องคำนึงถึงอุปกรณ์ที่ใช้กับผู้ป่วย เช่น ถ้าเป็นเคสที่ผู้ป่วยเจาะคอใช้อุปกรณ์สายงวงช้าง (Corrugated Tube) ก็อาจจะต้องเลือกเครื่องผลิตออกซิเจนที่มีแรงดันสูงชนิด 20PSI เพื่อให้เหมาะสมกับการใช้งานและให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุด

เครื่องผลิตออกซิเจน ขนาด 3 ลิตร หมายถึง เครื่องผลิตออกซิเจนที่เปิดได้สูงสุด 3 ลิตร หรือมีอัตราการไหลของปริมาณออกซิเจนสูงสุดที่ 3 ลิตร/นาที ส่วนใหญ่จะใช้กับอุปกรณ์ nasal cannula (สายเสียบจมูก) 

เครื่องผลิตออกซิเจน ขนาด 5 ลิตร หมายถึง เครื่องผลิตออกซิเจนที่เปิดได้สูงสุด 5 ลิตร หรือมีอัตราการไหลของปริมาณออกซิเจนสูงสุดที่ 5 ลิตร/นาที ส่วนใหญ่จะใช้กับอุปกรณ์ nasal cannula (สายเสียบจมูก) 

เครื่องผลิตออกซิเจน ขนาด 6 ลิตร หมายถึง เครื่องผลิตออกซิเจนที่เปิดได้สูงสุด 6 ลิตร หรือมีอัตราการไหลของปริมาณออกซิเจนสูงสุดที่ 6 ลิตร/นาที สามารถใช้กับอุปกรณ์ nasal cannula (สายเสียบจมูก) หรืออุปกรณ์หน้ากากออกซิเจนชนิดต่างๆ Simple face mask, Partial-rebreathing mask หรือ Non-rebreathing mask

เครื่องผลิตออกซิเจน ขนาด 8 ลิตร หมายถึง เครื่องผลิตออกซิเจนที่เปิดได้สูงสุด 8 ลิตร หรือมีอัตราการไหลของปริมาณออกซิเจนสูงสุดที่ 8 ลิตร/นาที ส่วนใหญ่จะใช้กับอุปกรณ์หน้ากากออกซิเจนชนิดต่างๆ Simple face mask, Partial-rebreathing mask หรือ Non-rebreathing mask

เครื่องผลิตออกซิเจน ขนาด 10 ลิตร หมายถึง เครื่องผลิตออกซิเจนที่เปิดได้สูงสุด 10 ลิตร หรือมีอัตราการไหลของปริมาณออกซิเจนสูงสุดที่ 10 ลิตร/นาที ส่วนใหญ่จะใช้กับอุปกรณ์หน้ากากออกซิเจนชนิดต่างๆ Simple face mask, Partial-rebreathing mask หรือ Non-rebreathing mask

เครื่องผลิตออกซิเจน 8-10 ลิตร ชนิดแรงดันสูงพิเศษ 20 PSI เครื่องผลิตออกซิเจนชนิดนี้จะใช้งานได้ครอบคลุมกับทุกๆอุปกรณ์สามารถนำไปใช้กับผู้ป่วยเจาะคอต่อเข้ากับอุปกรณ์ท่องวงช้าง (Corrugated Tube) และบางครั้งจะใช้ร่วมกับกระปุกแบบปรับระดับ% ให้ความชื้นเพื่อช่วยในการละลายเสมหะที่ข้นเหนียวของผู้ป่วยเจาะคอ ข้อควรระวังในการเลือกเครื่องผลิตออกซิเจนสำหรับผู้ป่วยเจาะคอที่ใช้อุปกรณ์ท่องวงช้างก็คือ ถ้าใช้เครื่องผลิตออกซิเจน 8-10 ลิตรแบบแรงดันธรรมดาจะทำให้ระดับออกซิเจนไม่เพียงพอต่อประสิทธิภาพการรักษา 

เครื่องผลิตออกซิเจน ขนาด 3-6 ลิตร เป็นขนาดที่นิยมใช้ในผู้ป่วยส่วนใหญ่ ผู้ป่วยโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ หรือโรคอื่นๆ ที่มีปัญหาทางเดินหายใจ เหนื่อยหอบ ที่กลับมาพักฟื้นดูแลที่บ้านโดยจะให้ออกซิเจนโดยผ่านสายเสียบจมูกซึ่งแพทย์จะแนะนำว่าควรปรับอัตราการไหลอยู่ที่กี่ลิตร/นาที แต่ในปัจจุบันการให้ออกซิเจนเสริมก็นิยมใช้ในคนทั่วไปที่มีอาการเหนื่อยล้า อ่อนเพลีย หรือพักผ่อนไม่เพียงพอ การให้ออกซิเจนในปริมาณเล็กน้อย ระยะเวลาไม่นาน เพื่อให้รู้สึกสดชื่น นอนหลับได้ง่ายขึ้นก็เป็นที่นิยมในปัจจุบันมากขึ้น 

เครื่องผลิตออกซิเจนประเภทสำหรับใช้ในบ้านจะใช้พลังงานไฟฟ้าเหมือนเครื่องใช้ไฟฟ้าทั่วไป หากต้องให้ออกซิเจนในเวลากลางคืนช่วงเวลานอนควรเลือกเครื่องที่เสียงเบาจะได้ไม่รบกวนเวลานอนพักผ่อน และในบางเคสที่แพทย์สั่งให้ต้องรับออกซิเจนเป็นเวลานานหลายชั่วโมงต่อวัน อาจทำให้ต้องเปิดเครื่องตลอดทั้งวันทั้งคืน ก็ควรเลือกเครื่องรุ่นที่ประหยัดพลังงาน กินไฟน้อยจะช่วยให้ประหยัดค่าไฟฟ้า 

2. เครื่องผลิตออกซิเจนพกพา (Portable Oxygen Concentrator)

เครื่องผลิตออกซิเจนพกพาเป็นเครื่องผลิตออกซิเจนขนาดเล็ก น้ำหนักเบา ที่สามารถถือสะพายพกพาไปในที่ต่างๆได้อย่างอิสระ ใช้ในเวลาเดินทางหรือเคลื่อนย้ายผู้ป่วย บางรุ่นมีใบอนุญาตให้สามารถนำขึ้นเครื่องบินได้และบางรุ่นสามารถพ่วงต่อกับไฟรถยนต์ได้ เครื่องผลิตออกซิเจนพกพาส่วนใหญ่จะใช้พลังงานจากแบตเตอรี่ อาจจะต้องมาการเปลี่ยนถ่ายแบตเตอรี่ในขณะเดินทางหรือในยามที่อยู่นอกบ้านไม่สามารถชาร์จไฟได้ ดังนั้นในบางรุ่นจะสามารถพ่วงต่อกับไฟรถยนต์ได้เพื่อให้สามารถใช้งานได้อย่างต่อเนื่องยาวนาน 

เครื่องผลิตออกซิเจนพกพา แบ่งออกเป็น 2 ประเภท

1. เครื่องผลิตออกซิเจนพกพา ที่ปล่อยออกซิเจนแบบต่อเนื่อง (Continuous Dose Oxygen Concentrator)
เครื่องผลิตออกซิเจนพกพาชนิด Continuous Dose จะเป็นระบบที่ปล่อยออกซิเจนอยู่ตลอดเวลา ทำให้เครื่องยังคงใช้ไฟค่อยข้างมาก น้ำหนักมาก เหมาะสำหรับใช้ต่อพ่วงกับไฟรถยนต์เป็นหลัก ส่วนใหญ่จะนำไปใช้ในขณะเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยรถยนต์ ไม่เหมาะสำหรับพกพาไปในที่ต่างๆในแบบอิสระ เนื่องจากเครื่องมีขนาดใหญ่ น้ำหนักเยอะประมาณ 6-8 กิโลกรัม ทำให้ไม่คล่องตัว 

2. เครื่องผลิตออกซิเจนพกพา ที่ปล่อยออกซิเจนตามจังหวะการหายใจของผู้ป่วย (Pulse Dose Oxygen Concentrator)
เครื่องผลิตออกซิเจนพกพาชนิด Pulse Dose จะเป็นระบบที่จับสัญญาณเซนเซอร์ปล่อยออกซิเจนตามจังหวะการหายใจของผู้ป่วย ไม่ได้ปล่อยออกตลอดเวลา คล้ายการหายใจตามธรรมชาติ ผู้ป่วยจะไม่รู้สึกอึดอัด ข้อดีของเครื่องผลิตออกซิเจนพกพาแบบ Pulse Dose คือเครื่องจะทำงานตามจังหวะการหายใจ ตามความต้องการของร่างกายที่เปลี่ยนแปลงตามระดับกิจกรรมที่ทำในขณะนั้นๆ ในขณะที่กำลังนั่งพัก อัตราการหายใจและความต้องการออกซิเจนจะต่ำกว่าในขณะที่กำลังทำกิจกรรมต่างๆเช่นเดินเร็ว ร่างการจะหายใจเร็วขึ้นถี่ขึ้น และนอกจากนี้เครื่องผลิตออกซิเจนพกพาชนิด Pulse Dose ยังออกแบบให้มีขนาดเล็กกว่า และน้ำหนักเบากว่า สะดวกในการพกพาไปในที่ต่างๆได้อย่างอิสระ ช่วยให้สามารถดำเนินกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้อย่างคล่องตัว